Fonksiyonel Ortodontik Tedavi Nedir?
Fonksiyonel ortodontik tedavi genellikle pek bilinmeyen bir tedavidir.
Genetik, çapraşık dişlerin bir nedeni olabilir, ancak parmak veya başparmak emme, ağızdan nefes alma ve dil itimi gibi faktörler de büyümeyi değiştirebilir ve kapanış bozukluklarına neden olabilir. Bu gibi kötü alışkanlıklar genellikle kötü miyofonksiyonel (kas fonksiyonu) alışkanlıklardır. Geleneksel ortodontik diş telleri dişleri düzeltir, ancak kötü miyofonksiyonel alışkanlıkları tedavi etmez. Bozukluğa neden olan altta yatan miyofonksiyonel sorunlar düzeltilmediğinde, düzeltilen dişlerin zamanla kayma ve tekrar yanlış hizalanma riski artar. Bu gibi durumlarda farkı yaratan fonksiyonel ortodontik tedavi olduğu söylenebilir. 4 veya 5 yaş, maloklüzyon (“kötü kapanış”) belirtileri gösteren çocukların tedavisine başlamak için ideal bir zamandır.
Fonksiyonel ortodontik tedaviler özellikle ortodontide ‘Sınıf II maloklüzyon’ olarak adlandırdığımız durumu ele almaktadır. Bu durumda, üst çene öne, alt çene arkaya veya her ikisinin bir kombinasyonuna konumlandırılmıştır. Fonksiyonel apareyler sabit ya da çıkarılabilir olabilir. Sabit fonksiyonel apareyler dişlere yapıştırılır ve hasta tarafından çıkarılamaz. Herbst apareyi sabit fonksiyonel apareylerin en iyi örneğidir. Çıkarılabilir fonksiyonel apareyler hasta tarafından takılıp çıkarılabilir. Tipik olarak biri üst çene diğeri alt çene için olmak üzere iki parçadan oluşmalarına rağmen tek parçalı tipleri de vardır. Twin Block apareyi en yaygın kullanılan çıkarılabilir fonksiyonel aparey türüdür.
Geleneksel ortodonti (tel tedavisi) ile fonksiyonel ortodonti arasındaki fark nedir?
Geleneksel ortodonti sadece dişleri düzeltmeye odaklanırken, fonksiyonel ortodontik tedavinin ilk odağı ortopedik yaklaşımdır.. Bu odak, hastanın hava yolunu, yanlış konumdaki çenelerini ve kapanışını iyileştirmeyi içerir. Geleneksel ortodonti yoluyla düz dişler elde etmek, fonksiyonel ortodontinin ikincil odak noktasıdır.
Fonksiyonel ortodonti hastanın genel sağlığının bu ortopedik yönlerini ele alır:
- baş ve yüzü oluşturan iskelet kemikleri
- üst ve alt çene kemikleri ve temporomandibular eklem (TME)
- TME’nin boyun ve sırt ile ilişkisi
- hastanın hava yolu
Fonksiyonel ortodontik tedavi başlanacak hastada bu yönler ele alınıp tedavi edildikten, hastanın dişlerini düzeltmek için gerekli geleneksel ortodontik tedavi başlayabilir.
Fonksiyonel ortodontinin amacı nedir?
Fonksiyonel ortodontik tedavi, çeşitli ortodontik tedavi yöntemleriyle yukarıda listelenen dört alanı optimize ederek çocukların tam genetik potansiyellerine göre gelişmelerine yardımcı olmayı amaçlar. Çenelerin ve hava yollarının boyutunu artıran damak genişlemesi, ağız içi apareylerin ve geleneksel diş tellerinin kullanılmasıyla gerçekleşir ve böylece dişlerin yerine gelmesi için yeterli alan yaratılır.
Fonksiyonel ortodonti nasıl ilerlemelidir?
Fonksiyonel ortodontik tedavi, hastanın büyüme ve gelişmesi ile birlikte en iyi şekilde çalıştığından, en iyi şekilde çocuklar küçükken (4 veya 5 yaş civarında) başlanır. Tedavi genellikle iki aşamada gerçekleşir:
- Aşama 1: Hastalara üst ve alt çene kemiklerini geliştirmek için ağız içi apareyler takılır. Tedavi süreleri genellikle 9 ila 18 ay arasında sürer ancak bazen daha uzun sürebilir.
- Aşama 2: Çeneler geliştikten ve tüm daimi dişler ortaya çıktıktan sonra, hastalar gerekirse dişlerini düzeltmek için geleneksel diş telleri takarlar. Tedavi süresi tipik olarak 9 ila 18 ay daha sürer, ancak bazı durumlarda birkaç yıl sürebilir.
Fonksiyonel ortodontinin faydaları düz dişlerden daha fazlasını içerir. Bu tedavi yöntemi, çocuklara maksimum genetik potansiyellerine göre daha fazla gelişme olanağı sağlar ve ayrıca uykuda solunum bozukluklarının (obstruktif uyku apnesi) düzeltilmesine yardımcı olur. Damak genişledikçe burun ve sinüs kanalları da genişleyerek hastaların burunlarından daha rahat nefes almalarını sağlar.
Aşama 1 tam olarak nasıl çalışır?
Aşama 1 sırasında hastalar üst ve alt çene kemiklerini geliştirmek ve gerektiğinde damaklarını genişletmek için fonksiyonel apareyler takarlar. Bu apareyler, ağızda süt ve daimi dişlerin bir arada olduğu durumlarda en iyi sonucu verir. Dişleri doğru pozisyona yönlendirmek ve hastaların kötü kas fonksiyonu alışkanlıklarını kırmalarına yardımcı olmak için tasarlanmış fonksiyonel bir aparey, aslında kötüleşen ortodontik koşulları tersine çevirebilir, hastanın yüz şeklini iyileştirebilir, dişleri yeniden hizalayabilir ve uygun ark formunu geliştirebilir.
Faz 1 sırasında damak genişleticiler ve Myobrace apareyleri de dahil olmak üzere çeşitli fonksiyonel apareyler mevcuttur.
2. Aşama Geleneksel diş telleri her zaman gerekli midir?
Fonksiyonel ortodontik yöntemlerle tedaviden sonra, birçok hasta için bir sonraki adım geleneksel diş telleri ile tedavidir. Bazı durumlarda tel tedavisine gerek kalmayabilir.
Aşama 2 nasıl çalışır?
Diş telleri seramik/porselen/safir, metal olabilir veya şeffaf plaklarla tedavi tercih edilebilir. Bu seçimi etkileyen birçok faktör vardır. En iyisi doktorla birlikte yapılacak olan tedaviye karar vermektir.
Ortodontik tedavi ile ilgili daha ayrıntılı bilgi almak için tıklayınız.
Aşama 2 genellikle ne kadar sürer?
Tedavi süresi değişkenlik gösterir ve bazı durumlarda hastanın yaşı, tedavi yöntemi ve vakanın ciddiyeti gibi faktörlere bağlı olarak üç yıla kadar sürebilir. Hastalar talimatlara uyma konusunda ne kadar gayretli olurlarsa, tedavi o kadar verimli olacaktır.
British Orthodontic Society (BOS) fonksiyonel apareylerle ilgili makalesine göz atabilirsiniz.